Datorren 2024ko maiatzaren 6an 100 urte beteko dira Néstor Basterretxea jaio zela. Euskal Herriko artistarik eragingarrienetakoa, polifazetikoena eta joan den mendeko 50eko hamarkadatik aurrera euskal artea berritzen gehien eragin zuenetako bat izan zen. Margolaritzan eta eskulturan, zineman, ilustrazioan, diseinuan eta euskal kulturaren sustapenean egindako lanaren zabaltasunak eta sakontasunak «irudi poliedrikoa eta berezko eskubidez estimagarria» bihurtzen dute, Peio Aguirre idazle eta komisarioaren esanetan. Miren Vadillo Artearen Historian doktorearen hitzetan, haren lanak eta bizitzak Euskal Herriarentzat arrasto handiko bizi eta arte ondarea osatu zuten, estetikaz haragoko eraginekin. Basterretxearen mendeurrena ospatzeko asmoz, hogei kultur erakunde eta entitate baino gehiagok hainbat ekimen sustatuko dituzte aurten eta datorren urtean, 2025ean, besteak beste, erakusketak, ikus-entzunezko programak eta kultura- eta argitalpen-jarduerak. Basterretxearen mendeurreneko egitarauak, gainera, haren bizitzari eta obrari buruzko informazioa eta baliabideak bilduko dituen webgune bat izango du. Webgune horretatik, gainera, familiak Euskal Herriko Arte Garaikidearen Museo – Artium Museoari dohaintzan emandako artxibo baliotsuan sartu ahal izango da. Logotipoaren diseinua Maite Zabaletak egin du. Mendeurrenaren ospakizuna Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politika Sailak koordinatu du, Gorka Basterretxearen laguntzarekin.
Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburu Bingen Zupiriak azpimarratu duenez Nestor Basterretxearen lana «ez da erabat ulertzen artearekin eta bere herriarekin zuen konpromisoari kontutan izan gabe. Nestor Basterretxeak bere herriarekiko konpromisoa hartu zuen artearen ikuspegitik, eta artea bere herriaren beharrei erantzuteko zerbitzu gisa ulertu zuen «.
Basterretxearen mendeurrenean erakusketa eta jarduera ugari antolatuko dira artistaren hainbat alderdi jorratzeko. Egitaraua otsailaren 28an hasiko da Bilboko Arte Ederren Museoan, Néstor Basterretxea. Diseinua eta arkitektura erakusketaren inaugurazioarekin. Peio Aguirre, Pedro Feduchi eta Pedro Reula izan dira erakusketaren komisarioak eta artistak 50eko hamarkadatik XXI. mendeko lehen hamarkadara arte esparru horietan egindako lanak ezagutaraztea da xedea. Apirilean, Irungo Menchu Gal aretoak Basterretxea Irunen (1957-1975) erakusketa aurkeztuko du, Fernando Golvanok komisariatua, Basterretxearen ekoizpen artistiko esperimentalenean oinarritua.
Bestalde, maiatzaren 10etik aurrera, Euskal Herriko Arte Garaikidearen Museo – Artium Museoak Basterretxea artxiboan erakusketarekin artistaren ekoizpen zinematografikoan sakonduko du ikuspegi dokumental batetik. Erakusketa, gainera, artistaren artxibo digitala aurkezteko esparrua izango da, familiak museoari egindako dohaintzaren ondoren. Era berean, artistaren Euskal serie kosmogoniko garrantzitsua Gasteizko Montehermoso Kulturunean egongo da ikusgai ekainaren 27tik aurrera.
Azaroan, Durangoko Arte eta Historia Museoak Néstor Basterretxea, diseinatzaile grafikoa eta ilustratzailea erakusketa eskainiko dio, eta Donostiako San Telmo Museoak, berriz, Bilduma baten loturak: Néstor Basterretxea eta San Telmo Museoa, Miren Vadillo komisario duela. 2025ean sartuta, Museum Cemento Rezolak Miren Vadillok komisariatutako erakusketa bat aurkeztuko du artistaren irudiaren inguruan.
Nestor Basterretxeak zinemaren munduan egin duen lana eta harekiko etengabeko harremana, bere ikus-entzunezko ekoizpena barne, luze eta zabal aztertuko dira Euskadiko Filmategiak, Elías Querejeta Zine-Eskolak eta Donostiako Nazioarteko Zinemaldiak antolatutako programetan. Gainera erakunde horiek ahaleginak batuko dituzte udazkenean Basterretxearen zeregin zinematografikoari buruzko lan monografiko bat argitaratzeko ZINE: ikerketa zinematografikorako koadernoak sailaren barruan.
Iruñeko Punto de Vista Jaialdiak eta Jorge Oteiza Museoak elkarlanean prestatuko dute Nestor Basterretxea eta irudia ikus-entzunezko programa, martxoaren 16an museoan proiektatuko dena, eta Tabakalera Kultura Garaikidearen Nazioarteko Zentroak artistaren filmografia osoa proiektatuko du udazkenean garatuko den zinema ziklo batean.
Bestalde, Eusko Legebiltzarrak 2024an zehar Haritz enblematiko bi mendeurren baterako:«Izaro» eta «Gernikako Arbolari omenaldia» izeneko jarduera-programa eskainiko du. Aipatzekoa da, halaber, Etxepare Institutuak Nestor Basterretxearen mendeurrenari lotutako ekimenak garatuko dituela udazkenean, Argentinako Amale Artetxe eta Ameriketako Estatu Batuetako Renoko Unibertsitateko Jon Bilbao katedretan.
Udazkenean orobat, Elgoibarko Makina-Erremintaren Museoak Makinari begira gu eta makinaren begitik gu izeneko sorkuntza lantegiak sustatuko ditu, eta Operación H (1963). Industria artea Basterretxearen begiradan proiekzio eta solasaldia. Era berean, Bermeo, Hondarribia eta Asparrenako udalek bat egingo dute Mendeurrenarekin, artistaren ibilbideari buruzko kultur aste batekin, jardueren agenda zabal batekin eta Néstor Lagun artean programarekin.
Basterretxearen Mendeurrenari eskainitako webgunea Mendeurrenaren lehen erakusketarekin batera jarriko da abian testu eta irudien bidezko ibilbide batekin. Besteak beste Peio Aguirrek eta Miren Vadillok idatzitako testuekin, familiak emandako irudiekin eta artxiboko materialekin, webguneak aukera emango du Basterretxearen sorkuntza-esparru batzuekiko eta besteekiko interes aniztasunaa eta izan duen eragina hurbiletik ezagutzeko. Era berean, Telmo Basterretxeak zuzendurik, artistaren irudiaren inguruko mendeurrenaren testuinguruan ekoizten ari den bideo sorta ere espazio horretan egongo da.
Azkenik, denbora-lerro batek artistaren biografiaren funtsezko mugarriak adieraziko ditu, eta mapa batek, berriz, haren obra publikoa geolokalizatzeko aukera emango du. Webguneak, gainera, artistaren familiak Artium Museoko Dokumentazio Zentroari dohaintzan emandako Néstor Basterretxea Artxibora sartzeko aukera emango du.
Parte hartuko duten erakundeak eta proiektuak
Arte Ederren Bilboko Museoa | Museo de Bellas Artes de Bilbao
Erakusketa. Néstor Basterretxea. Diseinua eta arkitektura | Exposición. Néstor Basterretxea. Diseño y arquitectura
Komisarioak | Comisariado: Pedro Reula, Pedro Feduchi, Peio Aguirre
2024.02.28 – 2024.05.26
Festival Punto de Vista Jaialdia, Museo Jorge Oteiza Museoa
Ikus-entzunezkoen programa. Néstor Basterretxea eta irudia | Programa audiovisual. Néstor Basterretxea y la imagen
Komisarioa | Comisariado: Oteiza Museoa, Punto de Vista
2024.03.16
Irungo Udala | Ayuntamiento de Irun. Sala Menchu Gal aretoa
Erakusketa. Basterretxea Irunen (1957-1975) | Exposición. Basterretxea en Irun (1957-1975)
Komisarioa | Comisariado: Fernando Golvano
Apiriletik uztailera | de abril a julio, 2024
Etxepare Euskal Institutua
Jon Bilbao Katedra (Reno, Nevada, AEB)
Amale Artetxe Katedra (Argentina)
Udazkena | Otoño, 2024
Bermeoko Udala |Ayuntamiento de Bermeo
Jardueren programa | Programa de actividades. Néstor Lagun artean
Maiatza, urria eta azaroa|Mayo, octubre y noviembre, 2024
Artium Museoa
Liburuaren eguna. Jendaurreko irakurketak | Día del Libro. Lecturas compartidas.
2024.04.23
Erakusketa. Basterretxea artxiboan | Exposición. Basterretxea en el archivo
Néstor Basterretxearen artxiboaren aurkezpena | Presentación del archivo de Néstor Basterretxea
Arxtibo, Liburutegia eta Dokumentazio Saila |Dpto. Archivo, Biblioteca y Documentación
2024.05.10 – 2024.09.22
Centro Cultural Montehermoso Kulturunea
Erakusketa. Euskal serie kosmogonikoa | Exposición. Serie cosmogónica vasca
Komisarioa | Comisariado: Gorka Basterrtexea / Habemus Estudio
2024.06.27 – 2024.09.29
Elgoibarko Makina-Erraminta Museoa | Museo de la Máquina Herramienta de Elgoibar
Sorkuntza tailerrak (bideoklipak): Makinari begira gu eta makinaren begitik gu | Talleres creativos (videoclips): Miradas cruzadas: a y desde la máquina y tú
Proiekzioa eta solasaldia. Operación H (1963). Industria artea Basterretxearen begiradan | Proyección y coloquio. Operación H (1963). La industria hecha arte en la mirada de Basterretxea
Udazkena |Otoño, 2024
EQZE, Euskadiko Filmategia | Filmoteca Vasca, SSIFF
ZINE05. ZINE: ikerketa zinematografikorako koadernoak. Basterretxearen lan zinematografikoari buruzko monografikoa|ZINE05. ZINE: cuadernos de investigación cinematográfica. Monográfico sobre la obra cinematográfica de Basterretxea
Tabakalera Kultura Garaikidearen Nazioarteko Zentroa – Euskadiko Filmategia | Filmoteca Vasca
Zinema zikloa. Néstor Basterretxearen filmografia osoaren proiekzioa | Ciclo de cine. Proyección de la filmografía completa de Néstor Basterretxea
Udazkena | Otoño, 2024
Durangoko Arte eta Historia Museoa | Museo de Historia y Arte de Durango, Gerediaga Elkartea
Erakusketa. Néstor Basterretxea, diseinatzaile grafikoa eta ilustratzailea |Exposición. Néstor Basterretxea, diseñador gráfico e ilustrador
2024ko azaroa | noviembre – 2025eko urtarrila | enero
Museum Cemento Rezola
Erakusketa. Basterretxea eta zementua | Exposición. Basterretxea y el cemento
Komisarioa | Comisariado: Miren Vadillo
2025eko udaberria – uda | Primavera – verano, 2025
Eusko Legebiltzarra | Parlamento Vasco
Néstor Basterretxearen mendeurreneko urtea. Jardueren programa. Haritz enblematiko bi mendeurren baterako: Izaro eta Gernikako Arbolari omenaldia |
Año del Centenario de Néstor Basterretxea. Programa de actividades. Dos robles emblemáticos para un centenario: Izaro y Homenaje al Árbol de Gernika
2024
Museo San Telmo Museoa
Erakusketa. Bilduma baten loturak: Néstor Basterretxea eta San Telmo Museoa | Exposición. Conexiones de una colección: Néstor Basterretxea y San Telmo Museoa
Komisarioa | Comisariado: Miren Vadillo. San Telmo Museoa
2024
Hondarribiako Udala | Ayuntamiento de Hondarribia
Jardueren programa| Programa de actividades. Néstor Basterretxearen mendeurrena
2024
Asparrenako Udala | Ayuntamiento de Asparrena
Jardueren programa | Programa de actividades. Néstor Basterretxearen aste kulturala
2024