Emakumeok, beti martxan

Bizkaiko campusean lan egiten duten emakumeen esparruan, oraingoan Berdintasun batzordeek profesional hauek omentzea erabaki dute: Alicia Garcia de Galdeano Zaldivar (Osasun Zientziak), Maria Dosil Santamaria (Arteak eta Humanitateak) Jasone Astola Madariaga (Gizarte eta Lege Zientziak) eta Natalia Aranburu Rojas (TEKAZEL). Horiek guztiek, beren arloetatik eta ezagutza feminista zabala izanik, CAMPUSArekin partekatu dituzte beren unibertsitatearen bilakaerari buruzko gogoetak.

Alicia Garcia de Galdeano Zaldivar
Osasun Zientziak
Biologia Zelularreko eta Histologiako irakaslea
Medikuntza eta Erizaintza Fakultatea
Egun, erretiratua

Berdintasunerako dekanorde ohi eta, hain zuzen ere, bere fakultateko Berdintasun Batzordeko presidentea, beti identifikatu izan da planteamendu feministekin: «jakin izan dut emakumeek eta gizonek garrantzi desberdina zutela nire lan-ingurunean zuzendaritza-postuetan, nahiz eta medikuntza eta, oro har, osasun-karrerak sektore feminizatua izan aspaldidanik. Hain zuzen ere, egoera horrek bultzatu ninduen Akademe (UPV/EHUko emakumezko akademikoen lidergorako programa) programaren lehen edizioan parte hartzera, non 50 emakume inguru elkartu ginen. Horietako askok erantzukizuneko karguak dituzte gaur egun.

Hasieran, «nire lan-inguruneko ohiko lidergo-mota aldatu behar zela sentitzen nuen, nagusiaren eredu patriarkalari oso lotuta». Azken urteotan erantzukizuneko karguetan dauden emakumeen kopuruak gora egin izanak eredu hori aldatzen lagunduko du, zalantzarik gabe «, iragarri du.

Oraindik ere emakume profesionalen zeregina ikusaraztea beharrezkoa dela uste du: «medikua, gizon aditua» eta «erizaina, medikuaren (gizona) emakume laguntzailea” klixeak indarrean daude oraindik gizartean, eta denbora asko beharko da horiek aldatzeko. Era berean, denbora beharko da aukera-berdintasuna praktikan benetako gertaera bihurtzeko eta, adibidez, hazkuntza bezalako egoerak garapen profesionalean oztopo ez izateko».

Gaur egungo egoerari dagokionez, «hasiera batean esango nuke nahikoa aurreratu dugula atzera begiratzen baduzu eta duela 20 urteko egoerekin alderatzen baduzu, adibidez. Hala ere, aurrerapenak oso modu desberdinean egin dira, eta batzuetan forman geratu dira funtsean baino gehiago. Gainera, feminismoa mehatxutzat hartzen duten gazteen ehuneko horri buruz hausnartu beharko litzateke, eta egun emakumeek pribilegio gehiago dituzten ideia desmuntatzeko estrategiak planteatzea. Hori ez dator bat inolaz ere errealitatearekin», dio irakasle ohiak.

Jasone Astola Madariaga
Gizarte eta Lege Zientziak
Zuzenbideko irakaslea
Konstituzio Zuzenbidea eta Pentsamenduaren eta Mugimendu Sozial eta Politikoen Historia Saila
Ekonomia eta Enpresa Fakultatea eta Zuzenbide Fakultatea
Egun, erretiratua

Jasone Astola Madariaga Berdintasunerako zuzendaria zela, Euskal Herriko Unibertsitateak bere lehen Berdintasun Plana jarri zuen abian; hori izan zen zuzendaritza horrek bere agintaldian lortu zuen aurrerapen ugarietako bat.

Ekonomia eta Enpresa Fakultateko eta Zuzenbide Fakultateko irakaslea izan da erretiroa hartu zuen arte, eta Konstituzio Zuzenbidea eta Pentsamenduaren eta Mugimendu Sozial eta Politikoen Historia Sailan egin du lan. Aipagarria izan zen Konstituzio Zuzenbidearen sare feministan parte hartu izana, bere ibilbidean zehar egindako ekarpen akademiko ugariak ahaztu gabe eta betiere gai kolektiboei heltzeko eta gizarte justu eta solidario baten beharraz hausnartzeko.

Konstituzio Zuzenbideko arloetan Graduko eta Graduondoko irakasgaiak irakasteaz gain, ikerketa eta kudeaketa lanetan ere nabarmendu zen, eta guztietan berdintasunaren eta feminismoaren alde eta indarkeriaren aurka lan egiteko konpromiso irmoa erakutsi zuen.

Astola Madariagaren aburuz, «ikerketaren xedea argia ematea da gure existentziaren eremu ilunak azaltzeko”. Are gehiago, ”ikerketa feministari esker, emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna modu askotara neurtzen dela jakin dugu, eta horietako bat da, sistemaren barruan, azpimarratzea historikoki eremu pribatukoak izan diren gure bizitzako alderdiak aitortu eta kudeatu behar direla, zehazki, emakumeek kudeatutakoak. Horrela, ikerketa horietatik honako hau sortu zen: “norbera, familia, lana… uztartzeko beharra eta horretarako eskaini behar diren bideak”.

Maria Dosil Santamaria
Arteak eta Humanitateak
Hezkuntza Zientzien saileko irakaslea
Hezkuntza Fakultatea

Bilboko Hezkuntza Fakultateko irakaslea, Dosil Santamaria ikertzaile gisa hasi zen nerabeen arteko harremanetako indarkeriaz interesatzen Euskal Herriko Unibertsitatean graduondoko prestakuntza jaso zuenean.

Ondoren, indarkeria horiei buruz sakon esku hartzeko eta ikertzeko aukera izan zuen, baliabide espezializatuetako egoitza-harrerapeko nerabeekin gizarte-hezitzaile gisa emandako zazpi urteetan. Indarkeria mota horiek eta beste batzuk ezabatzeko ekimen askotan parte hartu du aktiboki, hala nola indarkeria matxistak prebenitzeko nerabeekin egindako tailerretan, genero-indarkerien aurkako EHUren Protokoloan, hitzaldietan eta abarretan. Indarkeria matxistak prebenitzeko hainbat ikerketa-taldetan parte hartzen du, bereziki espazio birtualetako indarkerietan. Gaur egun, PSIDES taldearekin eta beste aditu batzuekin ere ikertzen du nerabeen eta gazteen online pornografiaren kontsumoa, sexting-arekin eta online sexu-abusuarekin duten harremana eta aldagai bitartekariak.

Ziur dago «arazo horrek unibertsitate-komunitateari ere eragiten diola, nerabezaroaren ondorengo ikasleak direlako, 17 eta 18 urte bitartekoak, sexu-hezkuntzarik gabe hasten direnak eta, oro har, indarkeria-kontsumo handiarekin, eta, bereziki, pornoarekin. Horrek guztiak -ziurtatzen du- eragina du haien harreman sexualetan eta afektibo-sexualetan, indarkeria-egoerak ager baitaitezke».

Bere ustez, «unibertsitatetik nerabezaroan eta bigarren hezkuntzan gertatzen ari denari buruz ikertzen jarrai dezakegu, prebentzioan eta esku-hartzean gakoak emateko. Eta, unibertsitatearen esparruan, prebentzio-neurriekin, hala nola indarkeria matxistei arreta emateko egungo protokoloarekin, eraldatze- eta indartze-tailerrekin eta berdintasunaren arloko kontzientziazio eta sentsibilizazio ikastaroekin. Familian oso garrantzitsua da, gizartean bezala, asertibitateaz, errespetuaz eta enpatiaz hitz egitea».

Dosil Santamariak azpimarratu duenez, «sexu-hezkuntza integraleko programa on batek lagundu lezake bikote nerabearen esparruan indarkeria murrizten; horretarako, kontuan izan beharko lituzke prebentzioa, babesa, parte-hartzea, jazarpena eta sustapena».

Natalia Aranburu Rojas
Teknikari, kudeaketa eta administrazio eta zerbitzuetako langilea-TEKAZEL
Bilboko Ingeniaritza Eskola

Unibertsitatean egindako ibilbide profesionalean zehar, Aranburu Rojasek bere eguneroko jardueran genero-ikuspegia txertatu du parte hartu duen organo guztietan: Berdintasun Batzordean, Klaustroan eta unibertsitatean igaro dituen zerbitzu eta zentroetan, bizitza egiten duen gainerako inguruneak ahaztu gabe.

“Izena duena badela” jakinda, bereziki arduratuta agertu da hizkuntza inklusiboaren erabilerarekiko, eta Euskal Herriko Unibertsitatean egindako lanean formularioak, webguneak, instantziak… aldatzea lortu du, TEKAZEleko, ikasleen eta ikaskideen ikusgarritasuna bermatzeko.

Pedagogian lizentziaduna da UPV/EHUn, eta bertan, harro azaltzen duenez, «teoria feministan trebatzeko zortea izan nuen, besteak beste, Teresa del Valle antropologoaren eskutik». Gazte-gaztetatik mugimendu feministarekin eta antimilitaristarekin lotuta egon da, KEMen (Kontzientzia Eragozpenaren Mugimendua) kolaboratuz, intsumisioa punturik gorenean zegoenean.

«Benetan uste dut -ziurtatzen du- unibertsitateko langile emakumeen ahotsa entzutea baino gauza feministagorik ez dagoela: emakume atezainak, emakume informatikariak, emakume administrari laguntzaileak, emakume liburuzainak, laborategiko emakume teknikariak, emakume administratiboak, emakume multimedia teknikariak, argitalpen-zerbitzuko emakume teknikariak, zentroko emakume teknikariak… guztiok UPV/EHUko irakaskuntza- eta ikerketa-jardueraren zati handi bati eusten diogu gure eguneroko lanarekin».

Aranburu Rojasek ez du aukera hau pasatzen utzi nahi, «TEKAZELeko nire lankideak UPV/EHUko organo, batzorde eta lantaldeetan parte hartzera animatzeko eta, horrela, begirada feminista duen lan eraginkor bat garatzeko, ahaldunduko gaituena, TEKAZELen, irakasleen eta ikertzaileen arteko lan kooperatiboa erraztuko duen lan-giro inklusiboa sortuz».