El Salvadorreko giza eskubideen jarraipena egiteko euskal ordezkaritzaren oharra

Eusko Jaurlaritzak, Eusko Legebiltzarrak eta kooperazioaren eta giza eskubideen euskal erakundeek osatutako Euskal Ordezkaritzak El Salvadorri bisita egin dio, urtarrilaren 25etik 30era. Bisita NARE-Giza Eskubideen Defendatzaileak Babesteko Euskal Programan parte hartu duten pertsona eta kolektiboen egoerari jarraipena egiteko egin da. Misio horren helburua da jarraipena egitea Euskadin 2023an eta 2024an hartutako pertsonen egoera pertsonalari eta antolaketa-egoerari, eta agerian jartzea Euskal Autonomia Erkidegoak laguntza instituzionala eta antolaketa-arlokoa ematen diela giza eskubideen aldeko prozesuei.

Euskal Ordezkaritza NAREk hartutako bi pertsona partaide diren bi erakunderekin bildu da: “Las Incómodas Feministas” taldea eta Lan Justiziaren aldeko Mahai Iraunkorra. Halaber, beste era bateko erakundeekin ere bildu da: sindikatuak, mugimendu feminista, LGTBIQ+ herritarrak defendatzeko erakundeak, giza eskubideen aldekoak, kazetariak, naturaren eta lurraren defendatzaileak, salbuespen-erregimenaren biktimak, ama bilatzaileak eta erakunde akademikoak.

Topaketa horien ondoren, agenda bat garatu da nazioarteko erakundeekin, kidego diplomatikoarekin eta herrialdeko erakundeekin, eta horiei helarazi zaizkie aldez aurretik jasotako eskaera, kezka eta proposamen nagusiak. Elkarrizketarako guneak ezarri dira Giza Eskubideetarako Nazio Batuen Goi Komisarioaren Bulegoarekin (OACNUDH), Espainiako Enbaxadarekin, Garapenerako Nazioarteko Lankidetzaren Espainiako Agentziarekin (AECID), Lan eta Gizarte Aurreikuspen Ministerioarekin, Lehen Haurtzaro, Haur eta Nerabezarorako Kontseilu Nazionalarekin (CONAPINA) eta Giza Eskubideen Defentsarako Prokuradoretzarekin. Bilerak eskatu ziren erantzun ez diren Estatuko beste erakunde batzuekin.

Euskal Ordezkaritzak – Eusko Jaurlaritzako Giza Eskubideen eta Biktimei Laguntzeko Zuzendaritzak eta eLankidetza-Lankidetzaren eta Elkartasunaren Euskal Agentziak, Eusko Legebiltzarreko Justizia eta Giza Eskubideen Batzordeak, Euskadiko GGKEen Koordinakundeak eta Bakerako Lankidetza Batzarrea (BLB), Paz y Solidaridad Euskadi Fundazioak eta Zehar-Errefuxiatuekin Fundazioak osatzen dute – eskerrak eman dizkie haiei guztiei harrera egiteagatik.

Euskal Ordezkaritzak bere bisitaldian izandako topaketa eta bileretan egiaztatu duenez, gaur egun mina, sufrimendua eta indarkeria etengabe gertatzen dira herrialdeko eguneroko bizitzan, giza eskubideen nazioarteko erakunde eta organismoen txostenetan jasotzen den bezala.

Egoera horren aurrean, gure LAGUNTZA eta +- adierazi nahi diegu topaketak egin ditugun gizarte-erakunde guztiei. Giza eskubideen, bizitza duinaren eta zigorgabetasunaren aurkako borrokaren defentsa legitimoa aitortzen dugu.

Gure KEZKA adierazten dugu:

– 2022ko martxoaren 27an hasitako salbuespen-araubideari eusteagatik; ohar hau egin den egunean, 34 luzapen izan ditu. Neurri horren salbuespena, pandillak jazartzeko diseinatua, gizarte zibil antolatua kriminalizatzeko instrumentalizatzen ari da, eta demokrazia eta zuzenbide-estatua sistematikoki eta etengabe ahultzea dakar, eta berme konstituzional oro etetea dakar.
– Prozedura judizialetan berme prozesalik ez duten desagertzeak eta atxiloketa arbitrario eta masiboengatik: prozesu penala errugabetasun-presuntziorako eskubidea urratuz instrumentalizatzea, egotzitako egitate eta delituei buruzko informaziorik ez ematea, komunikazioen sekretua urratzea, berme judizialik gabeko etxean amore ematea, behin-behineko espetxeratzeaz abusatzea eta abokatuaren defentsarako zailtasunak, besteak beste.
– Sistema publikoa hondatzeagatik, hezkuntzan eta osasunean egindako inbertsioa nabarmen murriztuko duen aurrekontu bat eginez eta gastu militarra eta presidentziala areagotuz. Horrez gain, funtzionarioak kaleratu egin dira, eta, kasu askotan, sindikatu-forua urratzen dute.
– Herrialdean giza eskubideak defendatzeko eta gune zibikoa ixteko babesik eta bermerik ez izateagatik. Ildo horretatik, mugimendu feministari eta biztanleriari egindako erasoak aipatu nahi ditugu, bai eta mugimendu sindikalari eta lurraldearen eta ingurumenaren defentsari egindakoak ere.
– Pertsonei eskubideak kentzen dizkien legeria ezartzeagatik, hala nola Metal-meatzaritzaren Lege Orokorra, Metal-meatzaritzaren Debekuari buruzko Legea ezabatzen duena, ingurumen osasuntsua izateko eskubidea, lurraldean bizitza duina izateko eskubidea eta giza ura izateko eskubidea bermatzen zituena.
– Neska, emakume eta herritarren eskubide eta askatasunen atzerakada larriagatik, arau-esparru eta politika publiko oso murriztaileen bidez, mehatxu-faktore nagusitzat eskubideen aurkako politika ultrakontserbatzaileak identifikatuz.
– Gardentasunik eta informazio publikorako sarbiderik ez izateagatik Informazio Publikoaren Sarbiderako Legearen erreformarekin.
– Adierazpen askatasunaren eta informazio askearen aurkako erasoengatik, hala nola kazetarien eta komunikabideen eta protesta publikoetan parte hartzen duten pertsonen aurkako jazarpena.
– Haurren eta nerabeen babesgabetasunagatik, haurren lan-esplotazioa, muturreko pobretze-egoera eta hezkuntza-sistema publikorako sarbiderik eza bereziki kezkagarriak dira sistema demokratiko bat eraikitzeko funtsezko gaiak direlako.

Eta GOMENDATZEN DUGU:

– Giza eskubideen nazioarteko eta eskualdeko esparrua eta horren ondoriozko gomendioak eta epaiak betetzea.
– Herritarren eskubide eta berme konstituzionalak itzultzeko salbuespen-araubidea amaitzea.
– Giza eskubideen defendatzaileak eta haien erakundeak eta kolektiboak babestea, pentsamendu kritikoa eta oposizio politikoa bermatuz.
– Prozesu judizial bat berrezartzea, behar diren bermeekin.
– Desagertutako pertsonen kasurako ikerketak bultzatzea eta senideei laguntzea.
– Emakumeen Aurkako Indarkeriarik Gabeko Bizitzarako Lege Berezi Integrala (LEIV) gaur egun betetzen dela, eta Giza Eskubideen Gorte Interamerikarraren (CoIDH) epaia betetzen dela Beatriz kasuan.
– Arau-esparruak garatzea, bat datozenak giza eskubideen nazioarteko estandarrekin eta politika publikoekin, haur eta nerabeen eta LGTBIQ+. herritarren bizitza duina bermatzeko.
– Sindikatu-askatasuna eta -forua errespetatzea, eta prozesu egokirik gabe kaleratutako langileen eskubideak itzultzea.
– Lurraldeetan bizitza duina errespetatzea, ura eta ingurumen osasuntsua izateko eskubidea bermatuz, erauzketa-megaproiektuen ezarpenaren aurrean, hala nola metal-meatzaritza edo azpiegitura handiak.

KONPROMISOAK:

Euskal Ordezkaritzak konpromisoa hartu du Giza Eskubideen eta Bakearen defentsarekin, NARE-Giza Eskubideen Defendatzaileak Babesteko Euskal Programa indartuz, bai eta laguntza eta elkartasunerako beste tresna batzuk ere.
Gizarte, ingurumen, sindikatu eta genero justizia duen herri baketsu batean bizi nahi duten erakunde, komunitate eta kolektiboei laguntzen jarraitzeko mekanismo guztiak garatzeko prest dagoela adierazi du.